آشنایی با انواع استیل بگیر و نگیر

ورق استیل بگیر ونگیر چه تفاوت هایی باهم دارند؟ آیا تمام استیل ها خاصیت مغناطیسی دارند؟ استیل بگیر بهتر است یا نگیر؟ به صورت کلی فولادهای ضد زنگ به دو دسته، بگیر (magnetic) و نگیر (non-magnetic)  تقسیم می شوند. تمامی مقاطع فولاد ضد زنگ اعم از ورق، لوله و پروفیل استیل در این دسته بندی قرار می گیرند. در واقع به فولادهایی که جذب آهن ربا می شوند بگیر و به فولادهایی جذب آهن ربا نمی شوند نگیر گفته می شود. اگر درباره ورق استیل سوال دارید ابتدا مقاله ورق استیل چیست را مطالعه نمایید.

ایا تمام فولادهای زنگ نزن مغناطیسی هستند؟

حقیقت این است که برخی از فولادهای ضد زنگ مغناطیسی هستند، در حالی که برخی دیگر اینگونه نیستند. ببینید، فولاد ضد زنگ معمولاً به عنوان یک نوع ماده واحد در نظر گرفته می شود، اما در متالورژی، فولاد ضد زنگ در واقع گروهی از فلزات با کیفیت ها و ترکیبات شیمیایی متفاوت را تشکیل می دهد. در واقع، بهتر است فولاد ضد زنگ را به عنوان نوعی اصطلاح عمومی بر اساس ترکیب شیمیایی فولاد در نظر بگیریم.

عوامل موثر بر مغناطیسی بودن استیل

همه استیل ها مغناطیسی نیستند و مغناطیسی بودن یا بگیر بودن استیل به دو عامل بستگی دارد: الف) آلیاژ باید بر پایه آهن باشد ب) استیل باید دارای ریزساختار مارتنزیتی یا فریتی باشد. اگرچه فولادهای ضد زنگ سری ۳۰۰ بر پایه آهن هستند اما به دلیل ریز ساختار استنیتی فاقد خاصیت مغناطیسی هستند.

نوع استیل	خاصیت مغناطیسی	ساختار کریستالی	گریدهای  پرکاربرد
استیل فریتی	دارد	BBC	۴۲۰و ۴۳۰
استیل آستنیتی	ندارد	FCC	۳۰۴و۳۰۱و۳۰۹و ۳۱۶
استیل مارتنزیتی	دارد	BCT	۴۱۰و ۴۰۳ و ۴۱۶
استیل داپلکس	دارد	ترکیبی	۲۲۰۵ و ۲۵۰۷
رسوب سخت شونده	دارد	ترکیبی	۱۷-۴ و ۱۷-۷

ورق استیل بگیر چیست؟

ورق‌های استیل فریتی که به خاطر توانایی جذب آهنربا به آن‌ها استیل بگیر می‌گویند، با ساختاری کریستالی که شامل آهن همراه با عناصری چون کربن و کروم است، شناخته می‌شوند. غیاب یا بسیار کم بودن نیکل در آلیاژ آن‌ها، به استقرار و پایداری فاز فریتی، که خاصیت مغناطیسی دارد، منجر می‌شود. از جمله معروف‌ترین گریدهای این دسته می‌توان به استیل‌های 410، 420 و 430 اشاره کرد.

ورق استیل نگیر چیست؟

ورق‌های استنلس استیل آستنیتی به دلیل داشتن ساختار ریزدانه‌ای آستنیتی و محتوای بالای نیکل در ترکیبات شیمیایی‌شان، فاقد خاصیت مغناطیسی بوده و توسط آهنربا جذب نمی‌شوند، به همین علت به این نوع از فولاد ضد زنگ، استیل نگیر گفته می‌شود. این ورق‌ها ویژگی مقاومت بالا در برابر خوردگی را دارند و در این بین، گریدهای 304 و 316 به دلیل کاربرد گسترده‌شان در صنایع متنوع، مشهورترین نمونه‌های استیل نگیر به شمار می‌روند.

ورق استیل بگیر بهتر است یا نگیر؟

هنگام انتخاب بین استیل بگیر و نگیر، مهم است که کاربردهای مد نظر را در نظر گرفت. در موارد صنعتی مانند تولید مخزن و لوله‌هایی که برای جابجایی مواد شیمیایی و سیالات کاربرد دارند، استیل نگیر که از نوع آستنیتی بوده و مقاومت بیشتری نسبت به خوردگی دارد، انتخاب ایده‌آلی است. در مقابل، استیل های بگیر که دارای خواص مغناطیسی هستند، برای موقعیت‌هایی که نیاز به این ویژگی است، به کار روند. یکی از برتری‌های استیل بگیر، سهولت در سنگ‌زنی با استفاده از سنگ‌های مغناطیسی است که نتیجه‌اش سطوحی با کیفیت بالا و تمام‌شده است.

تفاوت های استیل بگیر و نگیر

از مهمترین تفاوت میان استیل بگیر و نگیر می توان به تفاوت در ریزساختار و ترکیب شیمیایی انها اشاره کرد. استیل بگیر عموماً ساختار فریتی دارد که برای کاربردهایی که در آن‌ها تحمل حرارت و سخت‌کاری لازم است، ایده‌آل است. برعکس، استیل نگیر که ساختاری آستنیتی دارد، در برابر این شرایط چندان مقاوم نیست. علاوه بر این، استیل بگیر به دلیل عدم مقاومت در برابر خوردگی به اندازه استیل نگیر، که دارای عنصر نیکل است و بهترین انتخاب برای این مقاومت به حساب می‌آید، کمتر رایج است.

استیل بگیر، به دلیل مقاومت بالایش در برابر حرارت و اکسیداسیون، به ندرت مشتعل می‌شود و به همین دلیل گاهی اوقات به آن ورق نسوز هم اطلاق می‌شود. این نوع ورق در صنایعی نظیر خودروسازی، تولید لوازم خانگی و ساخت کابینت‌های یخچال استفاده می‌شود. در مقابل، استیل نگیر به دلیل خواص ضد زنگ بودنش بیشتر در ساخت تانکرها، کپسول‌ها و مخازن آب به‌کار گرفته می‌شود. در مساله قیمت، استیل بگیر اندکی ارزان‌تر از استیل نگیر است. هر فردی که قصد داشته باشد به دانش خود درباره‌ی فرایند تولید ورق استیل افزوده شود، برای ورود به این حوزه باید با فرایند‌های تولیدی این ورق‌ها آشنا گردد.

مقایسه فولاد زنگ نزن آستنتی و مارتنزیتی از نظر خواص مغناطیسی

همانطور که در بالا توضیح دادم، برخی از فولادهای ضد زنگ مغناطیسی هستند و برخی دیگر مغناطیسی نیستند. عامل تعیین کننده مغناطیس به ریزساختار فولاد مربوط می شود. فولادهای ضد زنگ مارتنزیتی (که دارای ریزساختار فریتی هستند) مغناطیسی هستند. و فولادهای زنگ نزن آستنیتی حاوی نیکل و غیر مغناطیسی هستند. فولاد مارتنزیتی با فولادهای زنگ نزن آستنیتی متفاوت است. در فولاد آستنیتی درصد کمتری از کروم وجود دارد ولی نیکل نیز وجود دارد. از نظر مغناطیسی، افزودن نیکل است که فولاد را غیر مغناطیسی می کند.

مقایسه استیل بگیر و نگیر از نظر کاربرد

ورق های استیل بگیر، با خصوصیت مغناطیسی که دارند، در بخش های مختلف صنعتی مانند تولید اتومبیل، تولید تجهیزات، وسایل آشپزخانه، درب های کابینت یخچال، ابزار اتصال، پمپ ها و انواع شیرآلات، توربین های بخار، تجهیزات پزشکی و ابزارهای جراحی استفاده فراوان دارند. از سویی دیگر، استیل نگیر که مقاومت بالایی در مقابل خوردگی و اکسیداسیون دارد، عمدتاً در تولید ظروف فشاری با جدار نازک، تانکرها، کپسول ها، سیستم های آبرسانی، و سینک ظرفشویی به کار برده می شود. لازم به ذکر است استیل نگیر کاربردهای بیشتری در صنایع دارد.

مقایسه قیمت استیل بگیر و نگیر

ورق استیل های نگیر حاوی مقادیر بالاتری عنصر نیکل در ساختار ترکیب شیمیایی خود هستند. به همین دلیل قیمت ورق های نگیر کمی بالاتر از ورق های بگیر می باشد.

انواع گریدهای ورق استیل نگیر

تا اینجا، با تفاوت‌های استیل بگیر و نگیر آشنا شدیم. در این بخش به معرفی انواع متداول استیل نگیر می‌پردازیم که در بازار کاربردهای گوناگونی دارند. استیل‌های نگیری بیشترین کاربرد را دارند عبارتند از: گریدهای ۳۰۴، ۳۱۶، ۳۰۹، ۳۲۱، ۳۱۰ و ۲۰۱. در ادامه هر یک از این گریدهارا با جزئیات بررسی خواهیم کرد.

ورق استیل نگیر ۳۰۴

استیل ۳۰۴، که گاهی با نام ۸-۱۸ نیز شناخته می‌شود، اغلب متداول‌ترین نوع استیل نگیر در بازار است. این گرید به خاطر خواص متوازن خوردگی و مقاومت و استحکام مناسبی که دارد، تنوع کاربردی فراوانی از جمله در ساخت لوازم آشپزخانه، تجهیزات پزشکی، صنعت خودروسازی، بخش‌های غذایی و صنعت نفت و پتروشیمی را ارائه می‌دهد. برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله ورق استیل ۳۰۴ چیست را مطالعه نمایید.

ورق استیل نگیر ۳۱۶

گرید ۳۱۶ به عنوان دومین گرید محبوب در میان استیل‌های نگیر شناخته شده و از نظر قیمتی بالاتر از ۳۰۴ است. این اختلاف قیمت به دلیل حضور عنصر مولیبدن در ترکیب آن است که در استیل ۳۰۴ وجود ندارد، مقاومت بیشتر این گرید در برابر خوردگی را توجیه می‌کند.

ورق استیل نسوز ۳۲۱

استیل ۳۲۱ اغلب به دلیل ترکیب شیمیایی خاص خود که شامل تیتانیوم می‌باشد، در دسته استیل‌های مقاوم به حرارت یا نسوز قرار می‌گیرد. این خاصیت او را آنچنان مقاوم در برابر اکسیداسیون در دماهای بالا می‌کند که معمولاً در تولید بویلرهای صنعتی به کار می‌رود. قیمت‌گذاری به‌روز این محصول می‌تواند در وب‌سایت‌هایی نظیر آیرومارت مشاهده شود.

استیل ۳۰۹ و ۳۱۰

در زمره استیل‌های نگیر اغلب به عنوان استیل مقاوم به حرارت شناخته شده، گریدهای ۳۰۹ و ۳۱۰ نیز قرار دارند، که گرید ۳۱۰ از نظر قیمتی بالاتر از ۳۰۹ است و در دماهای کاری بالاتر قابلیت استفاده دارد.

انواع گریدهای ورق استیل بگیر

در دسته‌بندی ورق‌های استیل بگیر، سه گرید استاندارد ۴۳۰، ۴۲۰، و ۴۱۰ از محبوبیت و تقاضای بالایی برخوردار هستند. در ادامه، به بررسی جامع‌تری از هر یک از این آلیاژها می‌پردازیم:

استیل ۴۱۰

استیل ۴۱۰ به دلیل قیمت اقتصادی‌تر نسبت به سایر استیل‌های بگیر در میان آلیاژها مطرح است و بیشتر برای کاربردهایی که مقاومت کمتری در برابر خوردگی لازم دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این استیل برای ساخت قطعاتی که نیاز به مقاومت مکانیکی دارند و در محیط‌های کمتر خورنده قرار می‌گیرند، بهره‌گیری می‌شود.

استیل ۴۲۰

استیل ۴۲۰ با داشتن سطح کربن بالاتر، مقاومت زیادی در برابر سایش ارائه می‌دهد که این ویژگی آن را به گزینه‌ای عالی برای تولید ابزارهای برنده و دیگر تجهیزات سایشی تبدیل می‌کند. این آلیاژ برای کاربردهایی که نیازمند سختی و دوام افزایش یافته هستند، ایده‌آل است.

استیل ۴۳۰

استیل ۴۳۰ به دلیل داشتن میزان بالایی از کروم و میزان کمی کربن، از قیمتی بالاتر نسبت به گریدهای ۴۱۰ و ۴۲۰ برخوردار است و خواص خوردگی بهتری دارد. این خصوصیات این استیل را به یکی از پرکاربردترین گزینه‌ها برای ساخت بدنه و قطعات لوازم خانگی تبدیل می‌کند که نیازمند هم مقاومت در برابر خوردگی هستند و هم ظاهر براق و زیبایی داشته باشند.

سخن پایانی

تمایز بین استیل های بگیر و نگیر عمدتا به ترکیب ریزساختاری آن‌ها بازمی‌گردد، که تحت تأثیر محتوای متفاوت عناصر کروم و نیکل است. در استیل نگیر یا آستنیتی، وجود نیکل بالا، پایداری الگوی ساختاری آستنیت را تضمین می‌کند که باعث می‌شود مغناطیس‌پذیر نباشد. از سوی دیگر، استیل بگیر دارای ساختاری فریتی است و این ویژگی سبب مغناطیس‌پذیری و شناخته شدنش به‌عنوان ‘بگیر’ می‌شود. این دو دسته استیل از جهات مختلف نظیر خواص مکانیکی، مقاومت در برابر خوردگی، کاربردهای صنعتی و همچنین بازه قیمتی ویژه به یکدیگر متمایز می‌شوند؛ بگونه‌ای که انتخاب بین آن‌ها بسته به نیاز و کاربرد مورد نظر، هم با دقت صورت می‌گیرد و هم با توجه به ملاحظات اقتصادی.